مقدمه

در برخی بیماران مبتلا به کرونا، علائم عصبی مشاهده می شود. از جمله این مشکلات و علائم می توان به افزایش خطر سکته، سردرد، کاهش حس بویایی و چشایی، توهم، مننژیت و تشنج، اشاره نمود. در ادامه سؤالاتی را در این زمینه از متخصصان مغز و اعصاب پرسیده و اطلاعات مفیدی به شما خواننده عزیز راسخون ارائه می دهیم. با ما همراه باشید.
 

آیا شواهدی وجود دارد که نشان دهد ویروس کرونا می تواند بر سیستم عصبی انسان تأثیر بگذارد؟

بله. گزارش هایی در مورد مشکلات سیستم عصبی از جمله سکته، تورم مغز، تشنج و دیگر مشکلات عصب شناختی در بیماران کرونایی، داریم، اما نمی توان با قطعیت گفت که این مشکلات از عوارض و تأثیرات مستقیم کرونا باشند. با این حال می دانیم که ویروس می تواند وارد مغز شود. بسیاری از ویروس های خانواده کرونا، تنها دستگاه تنفسی را تحت تأثیر قرار می دهند ولی ویروس کووید 19، درست مانند ویروس سارس، در سیستم عصبی انسان نیز نفوذ می کند.
 
به عنوان مثال، از دست دادن حس بویایی و چشایی در واقع به علت نفوذ و ورود ویروس به عصب بویایی (پیاز بویایی) است و ویروس از این طریق می تواند بر سیستم عصبی انسان تأثیر بگذارد.
 

اگر شخصی از دست دادن حس بویایی و یا چشایی را تجربه نمود، آیا این بدان معناست که ویروس سلول های عصبی او را عفونی کرده است؟

از دست دادن حس بویایی و چشایی یکی از شایع ترین علائم اولیه بیماری کرونا محسوب می شود. تجربه ای که از انواع ویروس های خانواده کرونا داریم این است که این ویروس ها به راحتی اپیتلیوم بینی (مسیر ارتباطی دهان و بینی) را عفونی می کنند. بافت های این مسیر ارتباطی مملو از گیرنده هایی به نام ACE2 هستند. ویروس ها علاقه زیادی به این گیرنده داشته و به سرعت آن ها را آلوده می کنند.
 
دانشمندان از مطالعات حیوانی و انسانی دریافته اند که ویروس کرونا قادر است بر اعصاب بویایی در مغز تأثیر بگذارد. این یکی از راه های تأثیر این ویروس بر مغز است. البته از دست دادن حس بویایی و چشایی به دلیل تأثیر ویروس کرونا بر مغز به معنای این نیست که مغزتان به شدت عفونی شده است، چرا که سیستم ایمنی بدن در مغز انسان نیز فعال است.
 

آیا ممکن است افرادی که به شکل خفیف به کرونا مبتلا می شوند، پس از بهبودی، مشکلات مغز و اعصاب را تجربه کنند؟

این سناریو در مورد برخی بیماری های ویروسی محتمل است و با توجه به اینکه ویروس کووید 19، ویروسی نسبتاً تازه وارد است، از رفتار دقیق آن اطلاع کاملی در دست نداریم. اما امروزه می دانیم که این ویروس می تواند با تأثیر بر دستگاه عصبی مشکلاتی مانند توهم را ایجاد نماید. در اوایلی که سر و کله این ویروس دردسرساز و مزاحم پیدا شد، بیشتر تمرکز پزشکان بر علائم تنفسی بود ولی بعد از گذشت حدود 2 ماه، کم کم علائم و مشکلات مربوط به مغز و اعصاب نیز بروز کرد.
 
البته هنوز برای نظر دادن قطعی در این زمینه زود است و امید است که ویروس کرونا چنین رفتاری نداشته باشد. اما یک نگرانی دیگر این است که ممکن است ویروس کرونا موجب اختلالات روانشناختی در افراد شود. بسیاری از افراد مبتلا به کرونا، به شدت دچار اضطراب می شوند، خصوصاً اگر قرار باشد در بیمارستان بستری شوند. از سویی در بسیاری از بیمارانی که پس از بهبودی، از بیمارستان مرخص می شوند، شاهد بروز اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)  هستیم.
 

التهابات ناشی از بیماری کرونا چه تأثیری بر مغز می گذارند؟

تقریباً در همه بیماری های نورودژنراتیو (عصبی)، التهابات مغز و به طور کلی هر التهابی، اوضاع بیماری را بدتر می کند. در بیماری کرونا نیز در برخی افراد شاهد پدیده ای به نام طوفان سیتوکین هستیم. در این پدیده سیستم ایمنی، مواد شیمیایی التهابی را برای غلبه بر ویروس، در بدن آزاد می کند. سیتوکین ها می توانند تأثیرات بلند مدتی بر بدن و از جمله مغز داشته باشند.
 
التهابات شدید می توانند ارگان های مختلف بدن را دچار نارسایی هایی کنند و از جمله ممکن است در همین راستا مشکلات مرتبط با دستگاه عصبی مانند افت فشار خون، سپسیس، تب، مشکلات انعقادی و در نتیجه سکته ها را شاهد باشیم.
 

آیا ویروس کرونا از راه های دیگری نیز می تواند آسیب های عصبی را ایجاد نماید؟

یکی دیگر از تأثیرات کمتر شایع بیماری کرونا، سکته هایی است که امروز شاهدش هستیم. به نظر می رسد ارتباطی نزدیک میان لخته شدن خون در رگ ها و سکته های مغزی و قلبی وجود داشته باشد. به همین خاطر است که در این اوضاع شاهد سکته های کشنده در افراد جوانی هستیم که پیش از این انتظار نداشتیم در اثر ابتلا به بیماری کرونا، آسیب جدی ببینند. در موارد زیادی شاهد لخته شدن خون در رگ ها هستیم که پزشکان تلاش می کنند با داروهای رقیق کننده خون، آن ها را درمان کنند. البته هنوز به طور دقیق مشخص نیست که این لخته شدن ها از عوارض بستری شدن و بی تحرکی است، از عوارض داروهای مصرفی برای درمان کروناست و یا از عوارض خود  بیماری است.
 

آیا افرادی که در حال حاضر به بیماری های مغز و اعصاب مبتلا هستند، بیشتر از دیگران ممکن است در اثر ابتلا به بیماری کرونا آسیب ببینند؟

نمی دانیم. اما در هر صورت در این مورد نگرانی های جدی وجود دارد. افرادی که به بیماری های قلبی و یا عروق مغزی مبتلا هستند، بیش از دیگران در معرض سکته قرار دارند. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری های مرتبط با سیستم عصبی مانند مبتلایان به ام اس، تحت درمان با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی هستند و بنابراین در صورت ابتلا به بیماری کرونا، ممکن است علائم شدیدتری را از خود بروز دهند.
 

در حال حاضر چه تحقیقاتی در این زمینه انجام شده است؟

به طور قطع این موضوع بسیار جای کار دارد و احساس من به عنوان یک متخصص مغز و اعصاب این است که این ویروس می تواند بر سیستم اعصاب بسیاری از افراد تأثیر منفی بگذارد. مشکلات دستگاه عصبی، برخلاف بسیاری از مشکلات جسمی، تمام بدن را تحت تأثیر قرار می دهند. به همین خاطر انگیزه فراوانی برای تحقیق بر روی تأثیرات ویروس کرونا بر دستگاه عصبی بدن وجود دارد.
 
امروزه تقریباً تمام مراکز درمانی و پژوهشی در حال بررسی تأثیر بیماری کرونا بر افزایش مشکلات عصبی و از جمله سکته های مغزی هستند و تعداد سکته های مغزی را با بازه زمانی مشابه در سال های گذشته مقایسه می کنند. در هفته ها و ماه های آتی، اطلاعات بسیاری مفیدی در این زمینه در دست خواهیم داشت. سپس بر اساس این اطلاعات و دیتاها، قادر خواهیم بود با دقت بیشتری در مورد تأثیرات مخرب ویروس کرونا بر دستگاه عصبی انسان، اظهار نظر کنیم.
 
منبع: healthcare-in-europe